[wywiad] Kustosz Sanktuarium bł. ks. Popiełuszki: Kult wykracza już poza Polskę i historię zmagania z komunizmem

- Kult bł. Jerzego się zmienia i mam wrażenie, że ta zmiana odzwierciedla w pewnym sensie ideę procesu kanonizacyjnego w Kościele. Znaczenie tej postaci wykracza już poza Białystok, Warszawę i Polskę, poza czasy zmagania z komunizmem – mówi ks. Karol Oparcik, nowy administrator parafii św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu oraz kustosz sanktuarium bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Ks. Oparcik w rozmowie z KAI opowiada o tym, jak wygląda dziś kult bł. ks. Jerzego Popiełuszki oraz jak zaplanowane są obchody 41. rocznicy jego męczeńskiej śmierci.
Pogrzeb ks Jerzego Popiełuszki, kościół pw. św. Stanisława w Warszawie
Pogrzeb ks Jerzego Popiełuszki, kościół pw. św. Stanisława w Warszawie / wikimedia commons/CC BY-SA 3.0/Andrzej Iwański - http://fbc.pionier.net.pl/zbiorki/dlibra/docmetadata?id=25

Co musisz wiedzieć?

  • 19 października br. przypada 41. rocznica porwania i męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki a zarazem jego liturgiczne wspomnienie;
  • Nowy kustosz warszawskiego Sanktuarium bł. ks. Popiełuszki mówi o programie obchodów rocznicowych;
  • Ks. Oparcik zwraca uwagę, że od czasu śmierci księdza Jerzego jego grób nawiedziło już ponad 23 mln osób;
  • Duchowny zauważa, że kult błogosławionego "wykracza już poza Warszawę, Białystok, poza Polskę, poza tę historię, w której był bohaterem Solidarności, męczennikiem czasów komunizmu".

 

Obchody 41. rocznicy

Maria Czerska (KAI): Zbliża się 19 października, 41. rocznica porwania i męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki a także jego liturgiczne wspomnienie. W jaki sposób będzie przeżywany ten dzień w Sanktuarium?

Ks. Karol Oparcik: Obchody zaczęliśmy  już od zeszłego piątku – nowenną za wstawiennictwem bł. Jerzego. W piątek 17 października o godzinie 19.30 w kościele pw. św. Stanisława Kostki odbędzie się koncert charytatywny pt. „Prawda jest nieśmiertelna”. Wystąpią polscy artyści, m.in. Halina Frąckowiak, Alicja Węgorzewska, Janusz Szrom i Adam Woronowicz. W trakcie koncertu zbierane będą środki na letni wypoczynek ubogich rodzin w ośrodku duszpastersko-rekolekcyjnym im. Jana Pawła II w Jastarni prowadzonym przez fundację “Dobrze, że jesteś”. Zbiórka zostanie przeprowadzona pod patronatem jałmużnika Archidiecezji Warszawskiej. 

W sobotę, 18 października, od godz. 9 do 13 zaplanowana jest gra miejska dla rodzin. Uczestnicy odwiedzać będą miejsca w Warszawie, z którymi ks. Popiełuszko był w jakiś sposób związany. Osoby, które chcą wziąć udział w grze mogą się zarejestrować za pośrednictwem strony popieluszko.net.pl

Główne uroczystości przeżywać będziemy w niedzielę. Mszy św. o godz. 17 sprawowanej na balkonie kościoła św. Stanisława Kostki przewodniczyć będzie abp Adrian Galbas. O godz. 20:00 w kościele odbędzie się czuwanie młodzieżowe połączone z nabożeństwem różańcowym. Modlić się będziemy rozważaniami bł. ks. Jerzego z jego ostatniego różańca w Bydgoszczy. W tym dniu Muzeum i Kaplica Relikwii Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki czynne będą przez cały dzień – od godz. 8 do 23, z wyjątkiem czasu sprawowania liturgii o godz. 17. O każdej pełnej godzinie po Muzeum oprowadzą przewodnicy.

- Czy te wydarzenia mają dla Księdza jakiś szczególny osobisty wymiar?

- Tak. Ksiądz Jerzy jest postacią, która towarzyszy mi od początku życia kapłańskiego. Pierwsza parafia, do której zostałem posłany po święceniach przez biskupa, to była właśnie parafia św. Stanisława Kostki. Z tego czasu pamiętam przygotowania do beatyfikacji ks. Popiełuszki i samą beatyfikację. Teraz, po kilkunastu latach wróciłem tu jako administrator parafii oraz kustosz sanktuarium (według zasady przyjętej przez abp Galbasa, ksiądz otrzymujący po raz pierwszy parafię początkowo pełni funkcję jej administratora a dopiero po roku zostaje oficjalnie proboszczem). Teraz mogę obserwować, jak kult księdza Jerzego nadal jest obecny i się rozwija. Obecny jest nie tylko w sercach wielu Polaków, ale też w sercach licznych pielgrzymów z zagranicy, z Europy i z całego świata.

 

Kult obecnie

- Jak wygląda dziś ten kult?

- Od czasu śmierci księdza Jerzego jego grób nawiedziło już ponad 23 mln osób. Pielgrzymki wciąż przybywają. Szczególnie wiele jest ich we wrześniu i październiku, w czasie gdy przypada rocznica urodzin (14 września) i męczeńskiej śmierci Księdza ale od czasu, gdy tu jestem, od początku wakacji obserwuję, że w zasadzie każdego tygodnia jest ok. 12 zapowiedzianych pielgrzymkowych grup i drugie tyle niezapowiedzianych. Przyjeżdżają autokarami, by się pomodlić, odprawić Mszę, zwiedzić muzeum. Każdego tygodnia jest przynajmniej jedna grupa z zagranicy – z Francji, Włoch, krajów hiszpańskojęzycznych, z USA ale i z krajów takich jak Hongkong czy Dominikana.

Jest duże zainteresowanie tą postacią. Pielgrzymi, którzy przybywają z zagranicy chcą się wiele dowiedzieć, ale często mają już dużą wiedzę na temat ks. Popiełuszki, tylko chcą dotknąć tych miejsc, zobaczyć, pomodlić się przy grobie, tam, gdzie on żył i działał - żeby nabrać takiego nowego ducha.

Miałem okazję rozmawiać, np. z grupami z Francji, gdzie postać ks. Jerzego jest znana a modlitwa przy jego grobie była dla pielgrzymów czymś bardzo ważnym.

Pielgrzymki są dokumentowane zarówno przez muzeum jaki i przez Ośrodek Dokumentacji Życia i Kultu ks. Popiełuszki, podobnie jak prośby o relikwie. Nie ma tygodnia, by nie spłynęła jakaś prośba czy to z Polski czy z różnych miejsc na całym świecie. Są spisywane, choć Sanktuarium nie dysponuje obecnie relikwiami. W tej sprawie odsyłamy zainteresowanych do kurii warszawskiej i kurii białostockiej.

- Czy ten kult, zdaniem Księdza, jakoś się zmienia? Czy wygląda tak samo jak kiedyś?

- Kult się zmienia i mam wrażenie, że ta zmiana odzwierciedla w pewnym sensie ideę procesu kanonizacyjnego w Kościele. Osoba, która jest wynoszona do chwały ołtarzy jako błogosławiona, otoczona jest kultem lokalnym, miejscowym. Święty jest dla Kościoła Powszechnego, na całym świecie. Kult świętych odbija się szerokim echem.

To widać w przypadku błogosławionego Jerzego. Wykracza już poza Warszawę, Białystok, poza Polskę, poza tę historię, w której był bohaterem Solidarności, męczennikiem czasów komunizmu. Jego postać, to co głosił, w jaki sposób żył, dociera do współczesnego odbiorcy. Współczesnych wierzących ale też ludzi poszukujących wiary. Są świadectwa nawróceń, świadectwa tych, którzy byli daleko od Boga, od Kościoła ale poznając historię życia ks. Popiełuszki wrócili do wiary a nawet ludzi nieochrzczonych, którzy czy przyjęli chrzest. Daj Boże, by ksiądz Jerzy był świętym dla całego Kościoła, dla wszystkich, którzy chcą być mężnymi w wyznawaniu wiary, żyć odwagą, przebaczeniem, życzliwością i pewnego rodzaju prostotą życia – jak on.

Na pewno dużym wyzwaniem jest docieranie do najmłodszego pokolenia, dla którego ks. Popiełuszko jest postacią historyczną, o ile w ogóle o nim słyszeli... Docieramy do nich przez innych młodych. Mamy młodzież, zafascynowaną ks. Jerzym, która np. pełni rolę przewodników w muzeum. Ksiądz Jerzy to ktoś, kogo można ukazywać młodym jako patrona, jako człowieka, który zachował wierność i męstwo aż do końca. To są cechy uniwersalne, ponadczasowe. Dziś bardzo ich potrzebujemy.

 

Plany

- Jak dalej przybliżać ludziom ks. Popiełuszkę? Jakie są Księdza plany?

- W ubiegłym roku – w roku 40. rocznicy męczeńskiej śmierci ks. Popiełuszki bardzo dużo się działo. Ja nie byłem w to zaangażowany od strony organizacyjnej, ale po tamtym roku pozostało wiele dobrych pomysłów. Stopniowo próbujemy je realizować. Zależy nam na tym, by wychodzić naprzeciw pielgrzymom, np. choćby przez umieszczeni informacji w języku angielskim czy ułatwienie dostępności do kaplicy, gdzie przechowywana jest sutanna ks. Jerzego oraz do innych miejsc na terenie sanktuarium. To wymaga pewnych nakładów finansowych ale mam ufność, że małymi krokami się uda.

Planujemy kontynuowanie i rozwijanie lekcji muzealnych dla młodzieży, również tych prowadzonych przez młodych. Mamy Szkołę Letnią ks. Jerzego dzięki której młodzi mogą poznawać jego życie i ważne miejsca związane z jego historią.

Ostatnio zrodziła się propozycja weekendowych rekolekcji dla średniego pokolenia – tzn. dla osób, które były małymi dziećmi w czasach, gdy ks. Popiełuszko żył i został zamordowany. Mogliby lepiej poznać jego życie i duchowość.

maj


 

POLECANE
Jest miażdżące uzasadnienie sądu ws. uchylenia Europejskiego Nakazu Aresztowania dla Marcina Romanowskiego z ostatniej chwili
Jest miażdżące uzasadnienie sądu ws. uchylenia Europejskiego Nakazu Aresztowania dla Marcina Romanowskiego

Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił Europejski Nakaz Aresztowania wydany wobec posła Marcina Romanowskiego. Pełnomocnik polityka mecenas Bartosz Lewandowski ujawnił część uzasadnienia sądu.

Mentzen do Zełenskiego pod Sejmem: Oddaj nasze 100 miliardów Wiadomości
Mentzen do Zełenskiego pod Sejmem: "Oddaj nasze 100 miliardów"

Sławomir Mentzen domaga się zasadniczej zmiany polityki wobec Ukrainy. Lider Konfederacji podkreśla, że dalsza pomoc finansowa i socjalna nie powinna być kontynuowana bez spełnienia konkretnych polskich postulatów.

Zełenski zapytany o Wołyń. Oto co odpowiedział z ostatniej chwili
Zełenski zapytany o Wołyń. Oto co odpowiedział

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, który spotkał się w piątek z prezydentem Karolem Nawrockim w Warszawie, został zapytany o sprawę ludobójstwa Polaków na Wołyniu i prac ekshumacyjnych.

Prokuratura na tropie kolejnej „afery”. Michał Dworczyk usłyszał zarzuty z ostatniej chwili
Prokuratura na tropie kolejnej „afery”. Michał Dworczyk usłyszał zarzuty

Michał Dworczyk stawił się w warszawskiej prokuraturze, by usłyszeć zarzuty związane z tzw. aferą mailową. Europoseł PiS podkreśla, że od początku współpracował z państwowymi instytucjami, a stawiane mu oskarżenia określa jako bezpodstawne.

Sąd uchylił Europejski Nakaz Aresztowania Marcina Romanowskiego z ostatniej chwili
Sąd uchylił Europejski Nakaz Aresztowania Marcina Romanowskiego

Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił Europejski Nakaz Aresztowania wydany wobec posła Marcina Romanowskiego – poinformował w piątek jego pełnomocnik mec. Bartosz Lewandowski.

Zbigniew Ziobro przebywa w Brukseli. Niech unieważnią mi akt urodzenia pilne
Zbigniew Ziobro przebywa w Brukseli. "Niech unieważnią mi akt urodzenia"

Zbigniew Ziobro przebywa w Brukseli. Były minister sprawiedliwości potwierdził, że jego powrót do kraju zależy wyłącznie od przywrócenia elementarnych zasad prawa.

Niepokojące wieści z Pałacu Buckingham. Chodzi o księcia Harry’ego z ostatniej chwili
Niepokojące wieści z Pałacu Buckingham. Chodzi o księcia Harry’ego

Książę Harry doznał urazu dłoni podczas czwartkowego St. Regis World Snow Polo Championship w Aspen. Został przypadkowo trafiony młotkiem – informuje serwis Page Six.

UE zadecydowała o nowym długu dla Ukrainy. Polacy będą spłacać miliardy pilne
UE zadecydowała o nowym długu dla Ukrainy. Polacy będą spłacać miliardy

Unia Europejska zdecydowała o kolejnym wielomiliardowym finansowaniu Ukrainy. Po wielogodzinnych negocjacjach zapadła decyzja o wspólnym długu, który obciąży podatników państw członkowskich, w tym Polaków.

Tak Nawrocki przywitał Zełenskiego. Jest nagranie z ostatniej chwili
Tak Nawrocki przywitał Zełenskiego. Jest nagranie

Tuż po godz. 10 w Pałacu Prezydenckim w Warszawie rozpoczęło się spotkanie prezydentów Ukrainy i Polski. Kancelaria Prezydenta Karola Nawrockiego opublikowała nagranie.

Niemieckie media o Merzu po szczycie UE: Chciał być liderem, nie sprostał wyzwaniu polityka
Niemieckie media o Merzu po szczycie UE: Chciał być liderem, nie sprostał wyzwaniu

Szczyt Unii Europejskiej w Brukseli zakończył się dla kanclerza Niemiec Friedricha Merza politycznym rozczarowaniem. Niemiecki dziennik „Die Welt” ocenił, że Berlin nie zdołał narzucić swojego kierunku, a Unii wyraźnie zabrakło przywództwa.

REKLAMA

[wywiad] Kustosz Sanktuarium bł. ks. Popiełuszki: Kult wykracza już poza Polskę i historię zmagania z komunizmem

- Kult bł. Jerzego się zmienia i mam wrażenie, że ta zmiana odzwierciedla w pewnym sensie ideę procesu kanonizacyjnego w Kościele. Znaczenie tej postaci wykracza już poza Białystok, Warszawę i Polskę, poza czasy zmagania z komunizmem – mówi ks. Karol Oparcik, nowy administrator parafii św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu oraz kustosz sanktuarium bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Ks. Oparcik w rozmowie z KAI opowiada o tym, jak wygląda dziś kult bł. ks. Jerzego Popiełuszki oraz jak zaplanowane są obchody 41. rocznicy jego męczeńskiej śmierci.
Pogrzeb ks Jerzego Popiełuszki, kościół pw. św. Stanisława w Warszawie
Pogrzeb ks Jerzego Popiełuszki, kościół pw. św. Stanisława w Warszawie / wikimedia commons/CC BY-SA 3.0/Andrzej Iwański - http://fbc.pionier.net.pl/zbiorki/dlibra/docmetadata?id=25

Co musisz wiedzieć?

  • 19 października br. przypada 41. rocznica porwania i męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki a zarazem jego liturgiczne wspomnienie;
  • Nowy kustosz warszawskiego Sanktuarium bł. ks. Popiełuszki mówi o programie obchodów rocznicowych;
  • Ks. Oparcik zwraca uwagę, że od czasu śmierci księdza Jerzego jego grób nawiedziło już ponad 23 mln osób;
  • Duchowny zauważa, że kult błogosławionego "wykracza już poza Warszawę, Białystok, poza Polskę, poza tę historię, w której był bohaterem Solidarności, męczennikiem czasów komunizmu".

 

Obchody 41. rocznicy

Maria Czerska (KAI): Zbliża się 19 października, 41. rocznica porwania i męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki a także jego liturgiczne wspomnienie. W jaki sposób będzie przeżywany ten dzień w Sanktuarium?

Ks. Karol Oparcik: Obchody zaczęliśmy  już od zeszłego piątku – nowenną za wstawiennictwem bł. Jerzego. W piątek 17 października o godzinie 19.30 w kościele pw. św. Stanisława Kostki odbędzie się koncert charytatywny pt. „Prawda jest nieśmiertelna”. Wystąpią polscy artyści, m.in. Halina Frąckowiak, Alicja Węgorzewska, Janusz Szrom i Adam Woronowicz. W trakcie koncertu zbierane będą środki na letni wypoczynek ubogich rodzin w ośrodku duszpastersko-rekolekcyjnym im. Jana Pawła II w Jastarni prowadzonym przez fundację “Dobrze, że jesteś”. Zbiórka zostanie przeprowadzona pod patronatem jałmużnika Archidiecezji Warszawskiej. 

W sobotę, 18 października, od godz. 9 do 13 zaplanowana jest gra miejska dla rodzin. Uczestnicy odwiedzać będą miejsca w Warszawie, z którymi ks. Popiełuszko był w jakiś sposób związany. Osoby, które chcą wziąć udział w grze mogą się zarejestrować za pośrednictwem strony popieluszko.net.pl

Główne uroczystości przeżywać będziemy w niedzielę. Mszy św. o godz. 17 sprawowanej na balkonie kościoła św. Stanisława Kostki przewodniczyć będzie abp Adrian Galbas. O godz. 20:00 w kościele odbędzie się czuwanie młodzieżowe połączone z nabożeństwem różańcowym. Modlić się będziemy rozważaniami bł. ks. Jerzego z jego ostatniego różańca w Bydgoszczy. W tym dniu Muzeum i Kaplica Relikwii Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki czynne będą przez cały dzień – od godz. 8 do 23, z wyjątkiem czasu sprawowania liturgii o godz. 17. O każdej pełnej godzinie po Muzeum oprowadzą przewodnicy.

- Czy te wydarzenia mają dla Księdza jakiś szczególny osobisty wymiar?

- Tak. Ksiądz Jerzy jest postacią, która towarzyszy mi od początku życia kapłańskiego. Pierwsza parafia, do której zostałem posłany po święceniach przez biskupa, to była właśnie parafia św. Stanisława Kostki. Z tego czasu pamiętam przygotowania do beatyfikacji ks. Popiełuszki i samą beatyfikację. Teraz, po kilkunastu latach wróciłem tu jako administrator parafii oraz kustosz sanktuarium (według zasady przyjętej przez abp Galbasa, ksiądz otrzymujący po raz pierwszy parafię początkowo pełni funkcję jej administratora a dopiero po roku zostaje oficjalnie proboszczem). Teraz mogę obserwować, jak kult księdza Jerzego nadal jest obecny i się rozwija. Obecny jest nie tylko w sercach wielu Polaków, ale też w sercach licznych pielgrzymów z zagranicy, z Europy i z całego świata.

 

Kult obecnie

- Jak wygląda dziś ten kult?

- Od czasu śmierci księdza Jerzego jego grób nawiedziło już ponad 23 mln osób. Pielgrzymki wciąż przybywają. Szczególnie wiele jest ich we wrześniu i październiku, w czasie gdy przypada rocznica urodzin (14 września) i męczeńskiej śmierci Księdza ale od czasu, gdy tu jestem, od początku wakacji obserwuję, że w zasadzie każdego tygodnia jest ok. 12 zapowiedzianych pielgrzymkowych grup i drugie tyle niezapowiedzianych. Przyjeżdżają autokarami, by się pomodlić, odprawić Mszę, zwiedzić muzeum. Każdego tygodnia jest przynajmniej jedna grupa z zagranicy – z Francji, Włoch, krajów hiszpańskojęzycznych, z USA ale i z krajów takich jak Hongkong czy Dominikana.

Jest duże zainteresowanie tą postacią. Pielgrzymi, którzy przybywają z zagranicy chcą się wiele dowiedzieć, ale często mają już dużą wiedzę na temat ks. Popiełuszki, tylko chcą dotknąć tych miejsc, zobaczyć, pomodlić się przy grobie, tam, gdzie on żył i działał - żeby nabrać takiego nowego ducha.

Miałem okazję rozmawiać, np. z grupami z Francji, gdzie postać ks. Jerzego jest znana a modlitwa przy jego grobie była dla pielgrzymów czymś bardzo ważnym.

Pielgrzymki są dokumentowane zarówno przez muzeum jaki i przez Ośrodek Dokumentacji Życia i Kultu ks. Popiełuszki, podobnie jak prośby o relikwie. Nie ma tygodnia, by nie spłynęła jakaś prośba czy to z Polski czy z różnych miejsc na całym świecie. Są spisywane, choć Sanktuarium nie dysponuje obecnie relikwiami. W tej sprawie odsyłamy zainteresowanych do kurii warszawskiej i kurii białostockiej.

- Czy ten kult, zdaniem Księdza, jakoś się zmienia? Czy wygląda tak samo jak kiedyś?

- Kult się zmienia i mam wrażenie, że ta zmiana odzwierciedla w pewnym sensie ideę procesu kanonizacyjnego w Kościele. Osoba, która jest wynoszona do chwały ołtarzy jako błogosławiona, otoczona jest kultem lokalnym, miejscowym. Święty jest dla Kościoła Powszechnego, na całym świecie. Kult świętych odbija się szerokim echem.

To widać w przypadku błogosławionego Jerzego. Wykracza już poza Warszawę, Białystok, poza Polskę, poza tę historię, w której był bohaterem Solidarności, męczennikiem czasów komunizmu. Jego postać, to co głosił, w jaki sposób żył, dociera do współczesnego odbiorcy. Współczesnych wierzących ale też ludzi poszukujących wiary. Są świadectwa nawróceń, świadectwa tych, którzy byli daleko od Boga, od Kościoła ale poznając historię życia ks. Popiełuszki wrócili do wiary a nawet ludzi nieochrzczonych, którzy czy przyjęli chrzest. Daj Boże, by ksiądz Jerzy był świętym dla całego Kościoła, dla wszystkich, którzy chcą być mężnymi w wyznawaniu wiary, żyć odwagą, przebaczeniem, życzliwością i pewnego rodzaju prostotą życia – jak on.

Na pewno dużym wyzwaniem jest docieranie do najmłodszego pokolenia, dla którego ks. Popiełuszko jest postacią historyczną, o ile w ogóle o nim słyszeli... Docieramy do nich przez innych młodych. Mamy młodzież, zafascynowaną ks. Jerzym, która np. pełni rolę przewodników w muzeum. Ksiądz Jerzy to ktoś, kogo można ukazywać młodym jako patrona, jako człowieka, który zachował wierność i męstwo aż do końca. To są cechy uniwersalne, ponadczasowe. Dziś bardzo ich potrzebujemy.

 

Plany

- Jak dalej przybliżać ludziom ks. Popiełuszkę? Jakie są Księdza plany?

- W ubiegłym roku – w roku 40. rocznicy męczeńskiej śmierci ks. Popiełuszki bardzo dużo się działo. Ja nie byłem w to zaangażowany od strony organizacyjnej, ale po tamtym roku pozostało wiele dobrych pomysłów. Stopniowo próbujemy je realizować. Zależy nam na tym, by wychodzić naprzeciw pielgrzymom, np. choćby przez umieszczeni informacji w języku angielskim czy ułatwienie dostępności do kaplicy, gdzie przechowywana jest sutanna ks. Jerzego oraz do innych miejsc na terenie sanktuarium. To wymaga pewnych nakładów finansowych ale mam ufność, że małymi krokami się uda.

Planujemy kontynuowanie i rozwijanie lekcji muzealnych dla młodzieży, również tych prowadzonych przez młodych. Mamy Szkołę Letnią ks. Jerzego dzięki której młodzi mogą poznawać jego życie i ważne miejsca związane z jego historią.

Ostatnio zrodziła się propozycja weekendowych rekolekcji dla średniego pokolenia – tzn. dla osób, które były małymi dziećmi w czasach, gdy ks. Popiełuszko żył i został zamordowany. Mogliby lepiej poznać jego życie i duchowość.

maj



 

Polecane