Co musisz wiedzieć:

• Donald Tusk jako Premier RP sprawuje kontrolę nad wydawaniem Dziennika Ustaw i Monitora Polskiego, a w praktyce to od tej czynności zależało, czy wyrok Trybunału zaczynał „żyć” w obrocie prawnym
• Donald Tusk wstrzymuje publikacje aktów prawnych w Dzienniku Ustaw
• Trybunał Konstytucyjny uznał, że brak publikacji nie blokuje wejścia w życie aktów prawnych

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego

23 września 2025 roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok o sygnaturze P 3/25, który dotyka samego rdzenia funkcjonowania państwa prawa. Pytanie prawne skierował Sąd Okręgowy w Zamościu, wskazując na wątpliwości dotyczące przepisów ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych. Zgodnie z obowiązującym modelem to Prezes Rady Ministrów sprawuje kontrolę nad wydawaniem Dziennika Ustaw i Monitora Polskiego, a w praktyce to od tej czynności zależało, czy wyrok Trybunału zaczynał „żyć” w obrocie prawnym.

Trybunał orzekł jednoznacznie, że taki mechanizm jest sprzeczny z Konstytucją. Moc wiążąca orzeczeń TK wynika bezpośrednio z art. 190 ust. 1 ustawy zasadniczej i powstaje z chwilą ogłoszenia wyroku przez Trybunał. Publikacja w Dzienniku Ustaw ma znaczenie czysto techniczne i informacyjne, ale nie konstytutywne. Innymi słowy  Prezes Rady Ministrów nie ma żadnego uprawnienia do „włączania” albo „wyłączania” skutków wyroku poprzez decyzję o jego publikacji.

Konsekwencje

Konsekwencje tego rozstrzygnięcia są ogromne. Przez lata brak publikacji był pretekstem do omijania orzeczeń, co dotkliwie odczuli m.in. emeryci. W sprawie SK 140/20 z 2024 roku Trybunał uznał, że pomniejszanie świadczeń o pobrane wcześniej emerytury narusza Konstytucję. Wyrok do dziś nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawia jego stosowania, powołując się właśnie na brak publikacji. W świetle wyroku P 3/25 ta argumentacja traci podstawę. ZUS i sądy muszą stosować orzeczenia Trybunału niezależnie od ich publikacji, co daje szansę tysiącom obywateli na odzyskanie należnych świadczeń 

Sędzia Krystyna Pawłowicz zwróciła uwagę, że sądy powinny być odważne w stosowaniu Konstytucji bezpośrednio, w szczególności art. 190, który jasno przesądza o mocy wiążącej i ostateczności wyroków TK. To mocny apel do sędziów powszechnych, aby nie czekali na decyzje administracyjne, skoro obowiązek wynika wprost z ustawy zasadniczej.

Choć wyrok P 3/25 ma charakter przełomowy, warto pamiętać, że część sądów już wcześniej stosowała orzeczenia Trybunału mimo braku publikacji, uznając nadrzędność Konstytucji. Inne jednak wstrzymywały się i powoływały na brak ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Dzisiejsze rozstrzygnięcie usuwa te wątpliwości, choć praktyka pokaże, czy wszystkie sądy konsekwentnie pójdą w tym kierunku. Jedno jest pewne: argument o „nieopublikowanym wyroku” stracił rację bytu. Od teraz zobaczymy, jak realnie konstytucyjne standardy będą stosowane przez instytucje państwa i czy obywatele odczują zmianę w codziennym życiu.

Najczęściej zadawane pytania - FAQ

1. Co orzekł Trybunał Konstytucyjny? TK stwierdził, że brak publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw nie blokuje jego wejścia w życie i skuteczności prawnej.
2. Dlaczego publikacja w Dzienniku Ustaw jest ważna? Publikacja stanowi oficjalne ogłoszenie aktu prawnego, które pozwala obywatelom i instytucjom zapoznać się z jego treścią. Jednak zdaniem TK brak publikacji nie może unieważniać samego wyroku.
3. Jakie mogą być skutki tego orzeczenia dla obywateli? Wyrok TK może mieć wpływ na sprawy emerytalne i inne postępowania sądowe, w których wcześniejsze orzeczenia czekały na publikację.
4. Co oznacza decyzja TK dla sądów? Sądy powinny stosować wyroki TK niezależnie od ich publikacji w Dzienniku Ustaw, co może zmienić dotychczasową praktykę orzeczniczą.